Carlos Gardel - Esta noche me emborracho Chór Dana - Pijackie tango
Julian Tuwim
Piłem, kto mówi, że nie piłem
Butelkę wytrąbiłem
A przedtem dwie butelki
Czuję, kto mówi, że nie czuję
Łeb szumi i paruje
Świat toczy się jak bąk
Whisky! Kto mówi, że nie whisky
l cóż, pijackie pyski, co teraz będziem pić Rum będziemy pić szklankami, rum
Na jeszcze większy wir, na jeszcze większy szum
Rum będziemy pić, piekielny rum
Aż przyjdzie świt i sen, śmiertelny kum
Koniak, a może by tak koniak
Bijący młotek w skroniach, pachnący, ciemno-złoty
Złoty, i cóż mi, że on złoty
Gdy kipi krew z tęsknoty, a złota w ziemi dość
Wino, tem winem rzeki płyną
Niech dzieci piją wino, od wina tylko spleen
Gin będziemy pić, morderczy gin
Niech spali trzewia nam, niech płonie czarci syn
Gin będziemy pić szklankami gin
Znam łotra, dobrze znam, od samych chrzcin
Jutro znów będzie źle i smutno
Znów zmierzchem w dal okrutną
Tęskniące spojrzą oczy
W dali znów zorza się zapali
A wtedy znów się zalej i pij przez całą noc
Whisky, kto mówi, że nie whisky
Znam bestię od kołyski, lecz niezły jest i rum
Rum niech szumi w głowie wielki rum
A potem ostry gin na jeszcze większy szum
Gin, będziemy pili z rumem gin
A potem whisky znów i klinem klin
Z tą Marysią to pociecha
Zawsze do mnie się uśmiecha
Zawsze mignie oczkiem
Zawsze kręci boczkiem
Że aż jej
Tylko bida, proszęż pana
Że jest niezdecydowana
Niby bardzo chętna
A nie konsekwentna
W chęci swej
Więc może zdecydujesz się, Marysiu
I wreszcie pocałujesz mnie, Marysiu
Najmilsza moja luba, najśliczniejsza
Raz mi dziuba daj
Bo jak to mówią próba fraj
Marysiu
Jeśli zgodzi się Marysia
Można zacząć choćby dzisiaj
A co będzie z tego
To już co innego
Nie wiem nic
Jedno wiem, że trzeba zacząć
Jeśli dać rezultat ma coś
Bez początku powiem
To faktycznie, powiem
Nie ma nic
Więc może zdecydujesz się
Obrazy: Harrison Fisher
Walc, smukły książę, z dawnych lat
Nikt pana nie zna, książę mój
Twój frak ma staromodny krój
Lecz głos twój zawsze czule brzmi
Tyle w nim wspomnień z dawnych dni
Zatańcz więc, o mon prince
Spójrz, spłynęła łza spod rzęs
Ach wzruszyło mnie to spotkanie
Skąd pan tutaj, książę panie
Walc tak dawno znikł, walca nie zna nikt
Czy mi wolno prosić…?
Mon prince, pan tańczy śmiesznie
Pan skacze tak pociesznie
Lecz mogłabym tak wiecznie
W twoich ramionach wirować
Ach, tańcz
Skąd ja księcia znam
Jak to z……?
Przemiły gość
Był tu pański wnuk, shimmy americana
Lecz wie pan, mamy go dość
Był charleston, prawnuk
Potem zaglądał też black bottom
Lecz czekam wciąż z tęsknotą
Aż wróci książę, najdroższy mój walc
Jak lekko płyną te dźwięki sprzed lat
Pan wspomina…?, ależ tak
Gdy do tańca wam grał, Johann Strauss
Miły książę, witaj ...?
Ach dawniej, pamiętasz, gdyś wino pił
I młody, młody był
I puszczał się potem w zawrotny tan
?
W Grinzingu, pamiętasz bei Heuriger Wien
Gdyś myślą rozkosznie rozpływał się hen
Dziś szepce wspomnieniom zastygłym w śnie
Adieu, adieu, adieu
Hanka Ordonówna, Barbara Muszyńska
Ja śpiewam piosenki
Julian Tuwim
Mój miły, nie bądź tak srogi
Bo serce mdleje mi z trwogi
Czemu się, miły, smucisz
Ach, ucisz serce swe, ucisz.
Noc patrzy na nas gwiazdami
Jesteśmy, miły mój, sami.
Pachną bzy coraz słodziej
Niech nas pogodzi ta noc
Ja śpiewam piosenki
Brzmią czułe dźwięki
Ludziom na pocieszenie
Słuchają w radości możni i prości
W sercach swych czując drżenie.
A jeśli któremu, któż to wie czemu
Łza czasem błyśnie w oku
To dla tej czystej łzy jednej
Przebacz mi biednej
Przebacz największy grzech
Gdy kiedyś u nieba progu
Skruszona stanę przy Bogu
Nawet i Stwórca w niebie
Nie spojrzy groźniej od ciebie
Ja Bogu powiem: mój Boże
Przychodzę tutaj w pokorze
Prośbę o łaskę wnoszę
Spójrz tylko, proszę i sądź
Śpiewałam piosenki
Brzmiały ich dźwięki
Ludziom na pocieszenie...
Noc akacjami biała
Cała w brylantach ros
Pieśnią miłosną płynął twój głos
Miłość w niej była i cały mój los
A na klawisze padał deszcz
Deszcz łez serdecznych
I palców twych dreszcz
Wyczarowywał sny
Moje sny, twoje sny
Przebrzmiała pieśń i już daleko
Umiera gdzieś bolesne echo
Po deszczu łez tak w sercu lekko
Wspomnieniem wskrzesz umarłą pieśń
Noc akacjami wieje
Znowu w brylantach ros
Gwiazdy nade mną, każda jak cios
Blaskiem uderza w samotny mój los
W wieko pianina trzasnął ktoś
Potem po domu, jak obcy, jak gość
I nucę sam przez łzy
Gdzie te sny, gdzie te sny...
Mieczysław Fogg, Chór Dana Nasza jest noc Julian Tuwim
Innym dał los pieniędzy trzos
Bogactwa i klejnoty
Nam nie dał nic, nie mamy nic
Prócz serca i tęsknoty
Lecz my bez skarg płomieniem warg
Stopimy świat na złoto
Gdy się pieszczotą ramiona splotą
To jest największy skarb
Nasza jest noc i oprócz niej nie mamy nic
Prócz tej nocy ciemnej
Śród bzów, szeptów, marzeń i mgły wiosennej
Niech szał w naszych sercach obudzi moc
Nasza jest noc i oprócz niej nie mamy nic
Więcej nam nie trzeba
Ni skarbów ziemi, ni cudów nieba
Bo po to Bóg stworzył świat
Żeby nam dać tę noc..
Obraz: John LaGatta
Brylantowe i mroźne
Błyszczą gwiazdy w przestworze
Z wieczną gwiezdną chorągwią
Noc sprawuje swą straż
A ty biedna dziewczyno
W pokoiku na Hożej
Siedzisz sama przy oknie i łkasz
A przyczyna wiadoma
Jakiś chłopak bezecny
Najpierw miał, potem rzucił
Przedtem kochał, dziś nie
A ty dalej go kochasz
No przypuśćmy, powiedzmy
I codziennie go widzisz we śnie.
Ale czem jest pokoik na Hożej
I twój smutek i chłopiec i ty
Miliard światów wiruje w przestworze
Mleczne Drogi, mgławice i mgły
Potem ziemia jest, lądy i morza
A na ziemi, wśród krajów i miast
Skrawek drobny, Warszawa i Hoża
Cóż to znaczy wśród planet i gwiazd
Ty codziennie na Hożej
A ja często na Polnej
Siedzę sama przy oknie
I wpatruję się w noc
I podobno jest trzecia
Która mieszka na Solnej
Czwarta, piąta tysiączna - ach moc
W każdym mieście, w Paryżu
W Jokohamie, w Berlinie
Nawet w Tokio, w Kaliszu
W Kopenhadze, czy wiesz
Pęka serce z miłości
Jakiejś biednej dziewczynie
Więc na Hożej tak musi być też
Przeogromne jest niebo i morze
Świat bez miary i kresu gdzieś gna
A maleńki jest pokój na Hożej
Jeszcze mniejsze jest serce i łza
Lecz Ty jeden rozumiesz, o Boże
W wielkim blasku gwiaździstych Twych szat
Że ważniejsze jest serce na Hożej
Niż te gwiazdy, mgławice i świat
Julian Tuwim - Kwiaty polskie Rozdział pierwszy (fragment)
Bukiety wiejskie, jak wiadomo,
Wiązane były wzwyż i stromo.
W barwach podobne do ołtarza,
Kształt serca miały lub wachlarza
Albo palety. Z niej to, kwietnej,
Kolory brał bohomaz świetny,
Rafael Rawy i Studzianny,
Kiedy ku czci Najświętszej Panny
Malował uczuć swoich kwiaty
W tonacji bladej, choć pstrokatej.
Ja nie o wiechciach z byle chwastu,
Stawianych na werandzie na stół,
Nie o wiązankach z kwiatów polnych,
Może i wdzięcznych, lecz dowolnych,
Nie o "naręczach", specjalności
Wiochen i starszych dam rozwianych,
Noszących je dla wykazania
Polskości swej lub niewinności;
Ja o bukietach z kunsztem, ładem,
Z przewodnią myślą i układem,
O zaściankowych, niestołecznych,
Lecz ogrodniczych, lecz dorzecznych,
Z kwiatów ścinanych nożycami,
Ściąganych pasemkami łyka
Przez popękane, czarnoziemne,
Zgrubiałe ręce ogrodnika.
Spójrz, jak przejmuje i przetyka
Łodygi ich między palcami,
Jak coraz nową barwą plami,
Przeplata, więzi i zamyka,
Znów kładzie, przewiązuje, ściąga,
Palcami jak na drutach robi -
I rośnie wizja półokrągła,
On wzmacnia ją, przystraja, zdobi,
Śledzi spod gęstych brwi oczyma,
Jak pełznie w górę klombik pnący,
A taśmę łyka w zębach trzyma,
Milczek surowy - bo tworzący.
Patrz: znowu wybrał - odgryzł - wstawił,
Na przejmy chwycił i przewinął,
Łyczaną ścieśnił pępowiną
I świeżym rzutem pojaskrawił,
Tu tknął, tu trzepnął, tutaj prztyknął,
A bukiet zaraz się odezwał:
Rezedą szepnął, różą krzyknął,
Westchnął, pokiwał się i przestał.
Więc on palcami po bukiecie
Przejechał się jak po szpinecie,
Falistym musnął go pasażem
I wtem - do góry go nogami,
Łodygi chlasnął nożycami,
Że aż omdlały pod żelazem,
Aż dreszczem poszło przez ogrody,
Aż pobladł w grządkach lud pstrokaty...
Więc mistrz nabiera do ust wody
I opryskując cuci kwiaty.
Jakiż to bukiet? Zaraz służę
Opisem ścisłym. Najpierw róże.💗
Nie karminowe, kosmetyczne,
Róże królowe poetyczne,
Pragnące, pachnąc, uszczęśliwić,
Z łodygą jak balowa kibić:
Metr wysokości, płatki rżnięte
W krwawym koralu, zawinięte;
Róże Hiszpanki feudalne,
Nieopisanie seksualne,
Przy których by sam rubin pobladł,
Z jakimi na bajeczny obiad
Przychodził bogacz pełnokrwisty,
Lawendą woniejący ogier,
Do giętkiej i wysokonogiej
Panny Anieli - smutnej, czystej,
Szarojedwabnej, no i z tymi
Wargami z lekka mięsistymi,
Którymi, po koniaku ciemnym
I mocnej kawie na wanilii,
Chwytała róży płomień silny
I warg Alfreda smak korzenny.
Piękna Aniela, utrzymanka,
Tańczyła na stołecznej scenie.
Przychodził do niej ("po natchnienie")
Ktoś inny jeszcze prócz amanta:
Marny wierszopis, neurastenik,
Z dziurami w płucach i w kieszeni.
Jest właśnie teraz: zły, pijany
I patrzy w róże wzrokiem szklanym;
Patrzy nie widząc; pije koniak
I młotem żar mu wali w skroniach,
I wie - bez róż - że ją zabije,
Czy dziś, czy jutro, czy za tydzień,
Choć nie wie nic i róż nie widzi,
I ciągle tamten koniak pije.
A róże nie zauważone
Jak rany jątrzą się czerwone,
Osypujące pierś kochanki,
Pięknej Anieli-utrzymanki.
I oto krwi morderczej kurzem
Już dymią gorejące róże...
Jak dziś, jak jutro, jak za tydzień,
Żegna się i do "Adrii" idzie.
Ja też tam siedzę z moją żoną,
Bardzo daleko zapatrzoną;
I patrzy na nas krwisty, brwisty,
Pijący przy stoliku whisky,
I puszcza z gęby kłęby dymne,
A w kłębach widać czerwonawe
Płatki odblasków, prawie krwawe,
I huczy noc pijackim hymnem...
Więc to nie takie róże. Inne.
W bukiecie wiejskim, jak wiadomo,
Róże są skromne, bo po-domu;
Nie tkwią w kryształach na wystawie
Za lśniącą taflą szkła w Warszawie,
Nie sterczą swą łodygą długą,
Jakby połknęły jedna drugą;
Bez aspiracji do salonu,
Bez wywodzenia się z Saronu,
Bez dąsów, pąsów i purpury,
Nie zadzierają głów do góry;
Jak porzucone narzeczone,
Trzymają główki opuszczone,
A oczy wznoszą - i tak trwają,
I spoglądając - przepraszają.
Owe z cieplarni emigrantki,
Sztamowych biedne familiantki,
Nie są wyniosłe ni zawistne,
Lecz dobroduszne, drobnolistne,
Gęste i niskie, krasne, kraśne,
Zawsze z żółtawym proszkiem w środku,
Dobre przy bluzkach u podlotków
Lub w szklance. Takie róże właśnie...
Fragment "Kwiatów polskich" Juliana Tuwima, który tak wspaniale wyśpiewała Ewa Demarczyk do muzyki Zygmunta Koniecznego. Piosenka, która towarzyszy mi od półwiecza, w jedynym i niepowtarzalnym wykonaniu, z którym jak dotąd już nikt, moim zdaniem, nie potrafił się zmierzyć. Niedawno upłynęła 120 rocznica urodzin Poety, więc postanowiłam wybrać z tej okazji właśnie "Grand Valse Brillant". Chapeau bas!
Ewa Demarczyk - Grande Valse Brillante
Julian Tuwim
Ja — wódkę za wódką w bufecie...
Oczami po sali drewnianej —
I serce mi wali.
Pijany.
(Czy pamiętasz?)
orkiestra
powoli
opada
przycicha
powiada,
że zaraz
(Czy pamiętasz, jak z tobą...?)
już znalazł
mój wzrok twoje oczy,
już idę —
po drodze zamroczy —
już zaraz
za chwilę…
(Czy pamiętasz, jak z tobą tańczyłem…?)
podchodzę
na palcach
i naraz
nad głową
grzmotnęło
do walca
o porywam — na życie i śmierć — do tańca Grande Valse Brillante
Czy pamiętasz, jak z tobą tańczyłem walca,
Panno, madonno, legendo tych lat?
Czy pamiętasz, jak ruszył świat do tańca,
Świat, co w ramiona mi wpadł?
Wylękniony bluźnierca,
Dotulałem do serca
W utajeniu kwitnące, te dwie,
Unoszone gorąco,
Unisono dyszące,
Jak ty cała, w domysłach i mgle.
I tych dwoje nad dwiema,
Co też są, lecz ich nie ma,
Bo rzęsami zakryte i w dół,
Jakby tam właśnie były
I błękitem pieściły,
Jedno tę, drugie tę, pół na pół.
Rośnie grom i strun, i trąb,
Rośnie krąg i zachwyt rąk,
Coraz więcej kibici
Chciwie ramię ochwyci,
Świętokradczo napełza
Drżąca ręka na pąk
drżący,
Huczą słońca grzmiących trąb,
Kołujący rośnie krąg,
Pędzi zawrót
kolisty
Po elipsie
falistej,
Jednomętnym rozpływem wiruje jak bąk.
Gdy przez sufit przetaczam –
Nosem gwiazdy zahaczam,
Gdy po ziemi młynkuję,
To udaję siłacza.
Wątłe mięśnie naprężam,
Pierś cherlawą wytężam,
Będziesz miała atletę
I huzara za męża.
Wniebowziętym bełkotem
O zabawie coś plotę,
Będziesz miała za męża
Skończonego idiotę,
Słuchasz, chłodna i obca,
Cudo-chłopca, co hopsa,
Żebyś miała z męża
Wytwornego światowca.
A tu noga ugrzęzła,
Drzazga w dziurze uwięzła,
Bo ma dziurę w podeszwie
Twój pretendent na męża.
Ale szarpnę się, wyrwę –
I już wolny, odeszło,
I walcuję, szurając
Odwiniętą podeszwą.
Z jakąś gracją diabelską,
Czardaszowo-węgierską,
Czarcie kręgi zataczam
Tą przeklętą podeszwą,
Trzęsę tyłkiem łatanym5
I na pysku mam łatę,
Sześć kopiejek w kieszeni
I nic więcej poza tem.
Nie narzekaj na świat
To nie pomoże mu i tak
Na spacer zabierz psa
Uśmiechnij się jak ja
Do chwili, która mija już
Nie przeklinaj na los
A jeżeli musisz – ścisz głos
Tam, w górze dobry Bóg
Już zrobił to co mógł
I ma pretensji wiecznych dość
Jasne okno dnia świat otwiera znów
Wyjdźmy z mrocznych bram, niedośnionych snów
Życie toczy się, skrzypi ziemska oś
Trawa rośnie, bo nigdy nie ma dość
Każdy oddech mój, serca skurcz i rytm
To codzienny psalm, niemilknący hymn
Jasne okno dnia, znów otwiera świat
Jasne okno dnia
Więc nie żałuj aż tak
Straconych szans, zgubionych lat
I kiedy słońce świeci
To wyjdźże mu naprzeciw
Złotą rybkę szczęścia łap
Jasne okno dnia świat otwiera znów
Wyjdźmy z mrocznych bram, niedośnionych snów
Życie toczy się, skrzypi ziemska oś
Wolno płynie czas, bo ma czasu dość
Każdy oddech mój, serca skurcz i rytm
To codzienny psalm, niemilknący hymn
Słońce wzeszło znów, bo ma jasny plan
Jeszcze jeden dzień darowano nam
Komuś bije dzwon, ktoś się rodzi gdzieś
Żyję, żeby żyć, żeby życie znieść
Żeby poznać smak szczęścia, klęsk i łez
I nie pytać wciąż jaki to ma sens
Każdy oddech mój, serca skurcz i rytm
To codzienny psalm, niemilknący hymn
Niech nie kraczą nam, że się kończy świat
Kiedy chce się żyć, i to jeszcze jak...
Obrazy: Andrei Belichenko
Tak łatwo z rąk wymyka się.
Ucieka wciąż, znika we mgle.
A ty je chcesz na własność mieć.
Chcesz zamknąć na klucz.
Przed światem schować.
Skryć jak skarb, swój prywatny skarb.
Niemożliwe.
Bo szczęście to przelotny gość.
Szczęście to piórko na dłoni,
co zjawia się, gdy samo chce
i gdy się za nim nie goni.
Tym więcej chcesz im więcej masz.
Wymyślasz proch, chcesz sięgnąć gwiazd.
Lecz to nie to, nie to nie tak.
I ciągle czegoś nam brak do szczęścia,
wciąż nam brak, tak zachłannie brak.
Otwórz oczy.
Szczęście to ta chwila co trwa,
niepewna swojej urody.
To zieleń drzew, to dzieci śmiech.
Słońca zachody i wschody.
Więc nie patrz w dal,
bo szczęście jest tuż obok nas.
W zwyczajnym dniu, w zapachu domu,
wśród chmur, w ciszy traw.
Jest blisko nas, blisko tak, blisko tak!
Bo szczęście to przelotny gość,
przebłysk słonecznej pogody.
I dużo wie, kto pojął, że
szczęście to garść pełna wody.
Szczęście to ta chwila co trwa,
szczęście to piórko na dłoni,
co zjawia się, gdy samo chce
i gdy się za nim nie goni...
Jest takie miejsce na suficie,
Gdzie czasem widać rzeczy sedno.
Wystarczy długo się wpatrywać,
Wtedy, gdy jest ci wszystko jedno...
Gdy coraz mniej rozumiesz z tego,
Co w życiu nam się zdarza.
A dni i noce czas wydziera,
Jak kartki z kalendarza.
Co z tą nadzieją, czemu wciąż
Jak zimne ognie gaśnie?
Czemu tak smutno wokół mnie,
Choć się spełniają baśnie?
Co, co z tą nadzieją?
Bóg coraz bardziej roztargniony,
Pewnie za dużo ma na głowie,
A gdy na wysokościach zamęt,
Czy spać spokojnie może człowiek?
Gdy ciemno, budzą się demony,
Bezczelnie włażą wszędzie,
A że się mnożą bez umiaru,
To jeszcze ciemniej będzie.
Co z tym rozumem, czemu śpi,
Gdy tak potrzebny właśnie?
Czemu tak głupio wokół mnie,
Gdy się spełniają baśnie?
Co, co z tym rozumem,
Co z rozumem?
Mój anioł stróż się właśnie zdrzemnął.
Ma przerwę w pracy aż do świtu.
By jakoś przetrwać noc bezsenną,
Czytam "Nieznośną lekkość bytu".
Nade mną niebo wciąż gwiaździste,
A we mnie mgła zwątpienia.
Gapię się w sufit, choć wiem dobrze,
To nie najlepszy punkt widzenia.
Co z tą nadzieją, czemu wciąż
Jak zimne ognie gaśnie?
Czemu tak głupio wokół mnie,
Choć się spełniają baśnie?
Co, co z tą nadzieją?...
W twoich gotykach jest dal za dalami, A u mnie w duszy - wysoko... Zatrzymaj się, chmuro, gdy możesz, I schowaj nas w ciepłym zmroku, W twoich dolinach jest pięknie i dobrze, A u mnie w duszy - niepokój...
W pokoju, za szafą, przy matce - we dwoje.
Nad wodą - przygodą, na kładce - we dwoje.
Przez bary - koszmary, ulice, bez żadnych pieniędzy na styczeń... W czekaniu na gwiazdę, na sygnał, na znak, we dwoje, we dwoje - bo jak? Zatrzymaj się, chmuro, nad nami, Zatrzymaj się, Boże serce. Teraz, gdy mamy już, to co już mamy. Czy wolno jeszcze chcieć więcej?! W salonie rzeźbionym stylowo - we dwoje. W rozmowie z angielską królową - we dwoje. W podróży przez porty i dale, i w tangu, przez rauty i bale... W godzinie, gdy zegar powtarza tak...tak... We dwoje, we dwoje - bo jak? Zatrzymaj się, chmuro, nad nami, Zatrzymaj się, Boża łąko, Otul niebiesko - białymi trawami Wyschnięte maki i kąkol... W siwiźnie koloru popiołu - we dwoje. W samotnym siadaniu do stołu - we dwoje. W podróży przez grypy i zdrady, Przez burze i deszcze i grady, W nadziei, że warto, że jednak, że tak, We dwoje, we dwoje, we dwoje... Bo jak?
Obrazy: Ron Hicks
